- تهران، خیابان ظفر، خیابان مصدق (نفت) شمالی، کوچه دامغانی، پلاک۳۸، واحد ۲
- ۰۹۱۲۱۹۳۲۴۲۸ || ۰۲۱۲۲۲۲۱۸۶۷ || ۰۲۱۲۶۴۱۳۷۶۳ || 09121877125
- تهران، خیابان ظفر، خیابان مصدق (نفت) شمالی، کوچه دامغانی، پلاک۳۸، واحد ۲
ابطال سند ازدواج و بررسی شرایط و مراحل آن : ازدواج یکی از مهمترین رویدادهای قانونی در زندگی هر فرد است که با ثبت رسمی آن در دفاتر ازدواج، اعتبار حقوقی پیدا میکند. اما گاهی این ثبت بهدرستی انجام نمیشود؛ مثل زمانی که ازدواج صوری، بدون رضایت یا برخلاف قانون باشد. در این شرایط، فرد میتواند از طریق دادگاه برای ابطال ثبت واقعه ازدواج اقدام کند.
تفاوت این موضوع با طلاق در این است که طلاق پایان یک ازدواج معتبر است، ولی ابطال یعنی آن ازدواج از ابتدا اعتباری نداشته و باید بهکلی از سوابق رسمی حذف شود.
در این مقاله بهزبان ساده توضیح میدهیم که ابطال ازدواج دقیقاً چه معنایی دارد، در چه شرایطی ممکن است، و چطور میتوان آن را قانونی پیگیری کرد.
ابطال سند ازدواج یعنی چه و چه تفاوتی با طلاق دارد؟
ابطال سند ازدواج یعنی اینکه یک ازدواجی که در ظاهر رسمی و قانونی به نظر میرسد، از نظر شرعی یا قانونی از ابتدا باطل یا فاقد اعتبار بوده باشد، و حالا یکی از طرفین (یا شخص ذینفع) از دادگاه بخواهد که این واقعه ازدواج از سوابق رسمی و شناسنامهای حذف شود.
برخلاف طلاق که پایان یک ازدواج صحیح است، ابطال به این معناست که اساساً ازدواجی بهدرستی شکل نگرفته یا شرایط آن از ابتدا باطل بوده؛ مثلاً:
● یکی از طرفین تحت فشار یا اجبار ازدواج کرده،
● سن قانونی ازدواج رعایت نشده،
● یا ازدواج صوری و بدون قصد واقعی بوده است.
در چنین شرایطی، شخص میتواند از دادگاه خانواده درخواست کند که این ازدواج را باطل اعلام کرده و ثبت آن را نیز در ثبت احوال حذف کند. این اقدام باعث میشود هم آثار حقوقی ازدواج از بین برود، و هم در شناسنامه افراد اثر آن باقی نماند.
برای مشاوره با وکیل خانواده در تهران کلیک کنید.
شرایط ابطال سند ازدواج : ابطال ازدواج یعنی حذف رسمی ازدواجی که در شناسنامه یا ثبت احوال ثبت شده، طوری که از نظر قانونی، انگار چنین ازدواجی اصلاً انجام نشده است. اما این کار فقط در شرایط خاص و با ارائه دلایل و مدارک معتبر ممکن است.
در ادامه با رایجترین دلایلی که میتوان به استناد آنها، از دادگاه درخواست ابطال سند ازدواج کرد، آشنا میشویم.
۱. ازدواج صوری یا بدون قصد واقعی
اگر یکی از طرفین (یا هر دو) فقط برای رسیدن به هدفی مثل گرفتن اقامت، معافیت سربازی، امتیاز مالی یا فرار از فشار خانواده، با دیگری ازدواج کرده باشند بدون اینکه واقعاً بخواهند با هم زندگی کنند، این ازدواج از نظر قانون صوری است.
در صورتی که مدارکی ارائه شود که نشان دهد طرفین قصد واقعی برای تشکیل خانواده نداشتهاند، دادگاه میتواند ازدواج را از ابتدا باطل کند.
۲. نداشتن شرایط قانونی برای ازدواج
ازدواج باید مطابق با شرایط قانونی انجام شود. اگر یکی از شروط اصلی عقد ازدواج در زمان ثبت آن رعایت نشده باشد، امکان ابطال سند وجود دارد. برخی از این شرایط عبارتند از:
● ازدواج دختر زیر ۱۳ سال یا پسر زیر ۱۵ سال بدون مجوز قانونی
● عقد بدون اجازه ولی برای دختر باکره
● ازدواج با فردی که هنوز همسر رسمی دارد و طلاقش ثبت نشده
● ازدواج موقت بدون تعیین مهر یا مدت
● ازدواج زن مسلمان با مرد غیرمسلمان
● ازدواج پنجم برای مردی که همزمان چهار همسر دائم دارد
در صورت اثبات هر یک از این موارد، فرد میتواند از دادگاه تقاضای ابطال ازدواج کند.
۳. اجبار، تهدید یا فریب در ازدواج
اگر یکی از طرفین تحت فشار، اکراه، تهدید یا با اطلاعات فریبکارانه مجبور به ازدواج شده باشد، ازدواج از نظر قانونی فاقد اعتبار است.
مثالهایی از این وضعیت:
● طرف مقابل درباره وضعیت تاهل یا شغل خود دروغ گفته
● یکی از طرفین بهزور و بدون رضایت واقعی عقدنامه را امضا کرده
● اطلاعات مهمی مانند بیماری، سوءپیشینه یا اعتیاد پنهان شده بوده
در این حالت، اگر مدارک کافی ارائه شود، دادگاه میتواند حکم ابطال صادر کند.
۴. اشتباه یا نقص در اطلاعات ثبت شده در سند ازدواج
گاهی ازدواج از نظر اصل شرعی یا قانونی مشکلی ندارد، اما در تنظیم یا ثبت سند نکاحیه، خطاهایی رخ میدهد. مثل:
● اشتباه در نوشتن نام یا مشخصات طرفین
● ثبت نادرست تاریخ عقد یا شماره شناسنامه
● مغایرت اطلاعات ثبت شده با واقعیت
در این موارد، اگر اشتباهات ثبتشده قابل اصلاح نباشند یا منجر به اختلاف و سوءبرداشت شوند، امکان ابطال سند ازدواج و صدور سند جدید وجود دارد.
مراحل قانونی ابطال سند ازدواج ثبت شده زیر نظر وکیل خانواده انجام میشود. اگر ازدواجی که در شناسنامه ثبت شده، از نظر شما مشکل داشته و میخواهید آن را از سوابق رسمیتان حذف کنید، نمیتوانید فقط با گفتن این موضوع، آن را باطل کنید. برای این کار باید از مسیر قانونی جلو بروید و دلایل خود را با مدرک و مستندات معتبر به دادگاه ارائه دهید.
در ادامه، مراحل قانونی ابطال ثبت ازدواج را به زبان ساده مرور میکنیم:
۱. مشورت با وکیل و آمادهسازی مدارک
در اولین قدم، باید با یک وکیل متخصص در امور خانواده صحبت کنید تا شرایط پرونده شما را بررسی کند. اگر مشخص شود که امکان ابطال وجود دارد، باید مدارک لازم را جمعآوری کنید.
مدارک مهمی که ممکن است نیاز داشته باشید:
● سند ازدواج رسمی
● شناسنامه و کارت ملی طرفین
● مدارکی که فریب، اجبار، صوری بودن یا اشتباه در ثبت را ثابت کند
(مثلاً پیامک، چت، گزارش پزشکی، شهادت شاهد، سند صوتی یا تصویری)
۲. تنظیم و ثبت دادخواست در دفاتر قضایی
اگر وکیل تشخیص دهد که مدارک کافی است، یک دادخواست با عنوان “ابطال واقعه ازدواج” تنظیم میشود.
این دادخواست باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده محل اقامت طرف مقابل (خوانده) ارسال شود.
۳. بررسی دادگاه و صدور رأی
پس از ارجاع پرونده به دادگاه، قاضی با دعوت از طرفین، مدارک و توضیحات ارائهشده را بررسی میکند. اگر مدارک قانعکننده باشد و شرایط قانونی برای ابطال وجود داشته باشد، دادگاه حکم ابطال ازدواج را صادر میکند.
۴. اصلاح سوابق در ثبت احوال
بعد از اینکه حکم قطعی صادر شد، دادگاه آن را برای اداره ثبت احوال میفرستد. در این مرحله، ازدواج از شناسنامه و سوابق رسمی شما حذف میشود. یعنی از نظر قانون، این ازدواج هیچوقت وجود نداشته است.